برخورد شجاعانه کسانی که در مباحث توسعه، سهم سنت را هم لحاظ میکنند، سبب حیرت دیگران میشود، آیا این یک مصیبت است؟
«س.ک.دیوپ»
تاریخ علم، تاریخ زدودن بدیهیاتی است که همچون ادراک عادی سیر خورشید در آسمان، آشکارتر از خود خورشید به نظر میرسیده است.یکی از این گونه بدیهیات، نظر کردن به فرهنگ سنتی همچون مانعی سترگ در راه توسعه است.
عواملی نظیر:شکلگیری جامعهشناسی در جوامع غربی جایگاهی که جامعهشناسان از آن منظر به جهان پیرامون نگریستهاند، بیتوجهی به فرضیات زمینهای، ذهنیت اشتباه و تفاسیر غیر دقیق که برخی از جامعهشناسان از طبقهبندیهای جوامع به عمل آوردهاند، کم توجهی به روند توسعه در غرب و تفاوتهای آن با شرایط فعلی جهان توسعهنیافته، موجب شده است تا اغلب اوقات روشنفکران و دانشمندان علم توسعه، قرار دادن سنت را در برابر صنعت، امری بدیهی به شمار آورند.
سیاستگذاران جهان نیز، به صلاح خود دانستهاند تا برای رسیدن به مقاصد گوناگون قوممدارانه و سودگرانه، هر چه بیشتر چنین تصوری را تعمیق بخشند.
طبقهبندی جوامع جهان به سنتی و صنعتی اگر به نحوی باشد که تلویحا سنت را در برابر صنعت و سنتی را در برابر صنعتی قرار دهد، یک طبقهبندی نامناسب و گمراه کننده
است.اگر چه جوامع صنعتی امروز در مقایسه با روزگار سنتی بودنشان، تفاوتها و تضادهایی دارند، اما بذر و جوانههای این جوامع صنعتی در دل همان جوامع سنتی رشد کرده است.بنا بر این اگر این طبقهبندی نشان دهد که جوامع صنعتی بر فراز جوامع سنتی خود بنا شدهاند، یک طبقهبندی راهگشا است.حال آنکه این مسئله با همه بدیهی بودنش نه تنها همواره مورد غفلت قرار میگیرد بلکه چنین تبلیغ میشود که جوامع سنتی برای راهیابی به جوامع توسعهیافته، باید رها از جامعه سنتی خود، راه امروزین این جوامع را دنبال نمایند.به عبارتی سنت که روزگاری سکوی پرتاب کشورهای صنعتی بوده است، اکنون به عنوان بزرگترین مانع توسعه قلمداد میشود.
نگارنده این سطور با تواضع بسیار به کسانی که غافل از شناخت بومی، چه در سطح ملی و چه در سطح منطقه، میخواهند پا جای پای جوامع غربی بگذارند، میگوید جوامع غربی تمام نردبانها و جا پاهای خود را با خود بردهاند، و چه بسا که تنها دامهایی بر سر راه بومیان ذوقزده!به جای گذاشته باشند.