پدیدآورنده (ها) : مطیع، ناهید
(ISC) علوم اجتماعی :: نشریه علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی) :: بهار ۱۳۸۱ – شماره ۱۷
صفحات : از ۱۵۵ تا ۱۶۰

واره یا نوعی تعاونی سنتی زنانه در ایران عنوان کتابی است از مرتضی فرهادی که به تازگی منشتر شده است. آنچه بیش از هرچیز مرا واداشت تا نقدی بر کتاب فوق بنویسم، نه مضمون زنانه آن و نه نو بودن آن است بلکه عشق و ایمان نویسنده کتاب به امر تحقیق و موضوع تحقیق است که در جای جای سطور کتاب به وضوح خود را نشان میدهد. از این رو کتاب واره کتابی نیست که ما به طور معمول در جهان آکادمیک امروز با آن سروکار پیدا کنیم. این کتاب بیانگر تلاش همه جانبه توان فرسا و مداوم محققی است که عاشقانه طی
می
پنجاه سال برای شناسایی یکی از سازمانهای غیر رسمی زنان ایران اقدام کرده است. شاید بتوان گفت به همین دلیل است که همۀ ویژگیهای این کتاب با چارچوبهای رایج و امروزی پژوهش در ایران کاملاً تفاوت دارد.
گستردگی نمونه مورد مطالعه یکی از این ویژگیهاست به طوری که جامعه نمونه شامل ۲۲۴ روستا و مال از ۸۳ شهرستان میشود که در قلمرو بیست استان و فرمانداری کل از مجموع . ۲۴ استان ایران قرار داشته اند تا حدی که گستردگی نمونه به طور نسبی می تواند کل جامعه روستایی ایران را پوشش دهد
دومین ویژگی حیرت انگیز این پژوهش روش مطالعه و جمع آوری اطلاعات است. معمولاً تحقیقاتی که جامعه نمونه گسترده ای دارند، با روشهای پهنانگر و سطحی مطالعه می شوند. اما روش غالب در این کتاب از طریق مصاحبه های غیر ساختاری (عمیق) و مشاهده مشارکتی در محل گرد آمده است این مصاحبه ها فردی دسته جمعی دقیق و مستلزم صرف وقت بسیارند و حوصله و توان فراوان می طلبند. به علاوه محقق به اطلاعات جمع آوری شده خود بسنده نکرده، بلکه گزارش های میدانی دانشجویان خود پایان نامه ها و پژوهشنامه های چاپ نشده پیرامون موضوع را نیز جمع آوری کرده و به کار گرفته است. این ویژگی در جهان آکادمیک امروز نامتعارف به نظر می رسد؛ زیرا پژوهشهای معمول در مردم شناسی و جامعه شناسی معمولاً یا محدود به یک یا چند حوزهٔ خاص است که با روشهای عمیق انجام میشود یا در حوزه های گسترده تر که روشهای سطحی را می طلبد صورت می پذیرد
ویژگی سوم این کتاب آن است که محقق برای اجرای این تحقیق از هیچ نوع پشتیبانی مالی و امکانات سازمانی دولتی و غیر دولتی برخوردار نبوده است بنابراین با توجه به گستردگی جامعه مورد بررسی و شیوه های تحقیق،می توان گفت که وی تقیباَ به اجرای پژوهش های ناممکن دست یازیده است.