در تمدن کاریزی آخربینی و اندیشه درازمدت بر منافع آنی و کوتاه‌مدت می‌چربد. این اندیشه درازمدت، هم خود را در سرمایه‌گذاری و احداث کاریزِ بسیار “نیروبَر” و “زمان‌بَر” و “سرمایه‌بر” نشان می‌دهد و هم در کشت‌های دیر بهره همچون درخت‌کاری و باغداری که نمودِ عالی آن را در کشت “گردوی ایرانیِ”‌ بسیار دیربهره اما دراز بهره و زیاد بهره، می‌توان دید و هم در پدیده چشم‌گیر وقف آب در ایران. کاریز با روستانشینی و نظام دهقانی و حقوق صاحب نسقی (حق ریشه)، سهم بری و کار دسته‌جمعی و فرهنگ مشارکتی بر زمین، سازگار است و مکینه(چاه عمیق)، سازگار با سرمایه‌داری ارضیِ مبتنی بر اجاره‌داری و کارگر کشاورزی مزدبگیر و یا اجاره کاری است، که شرایط فشار بیشتر بر طبیعت برای بهره‌کشی زیادتر در کوتاه‌مدت را میسر می‌سازد و سازگار با طرز تفکر فردگرایی و خودخواهی و خودشیفتگیِ نظام سوداگری – استعماری است که تسلط بر دیگران و تسلط بر طبیعت را در نظر مجاز و در عمل مفید می‌یابد.

گزارش از ایراناhttps://www.irna.ir/news/85849079/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF-%D8%A2%D8%A8-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%AF

بدون شناخت گذشته نمی‌توانیم راه آینده را پیدا کنیم

مرتضی فرهادی استاد تمام حوزه مردم شناسی و جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی باعنوان تندیس و روان دیس(تن واره و روان واره)ی فرهنگ و تمدن کاریزی ایران به موضوع قطع نخاع فرهنگی در حوزه آب اشاره کرد و گفت: جای وزارت‌خانه‌ها و دانشکده‌های مرتبط با این موضوع در بحث‌ها خالی است. هر چند در این جریانات ما به متخصصان علوم اجتماعی، تاریخ‌دانان و باستان‌شناسان نیز بسیار نیاز داریم تا بدانیم چگونه پدرانمان در این سرزمین کویری، بیابانی و نیمه بیابانی توانسته‌اند تمدنی چندین هزار ساله ایجاد نمایند.

فرهادی در ادامه توضیح داد: ما فرزندان نیاکانی هستیم که پس از ۱ میلیون سال برای نخستین بار جهان را از اقتصاد گردآوری غذای گیاهی و حیوانی (صیادی و شکار) به تولید غذای کشاورزی و دامی رسانده و از این راه یکجانشینی را ایجاد کرده‌اند اما با وجود این سرگذشت هنوز نمی‌دانیم چطور باید کار درست انجام دهیم. مگر نه این است که گذشته چراغ راه آینده است، پس چرا ما این چراغ را صدها بار زمین زده‌ایم و استفاده‌ای نکرده‌ایم. شاید تکنولوژی‌های زمان‌کش (گوشی‌های همراه) سبب شده ما تاریخ را فراموش کنیم اما چطور بدون شناخت و آگاهی جمعی از گذشته می‌توانیم راه آینده را پیدا کنیم.

این استاد حوزه مردم‌شناسی اظهار داشت: ما ملتی هستیم با تکنولوژی عقب مانده که ۱۵ هزار سال پیش توانستیم تمدنی مبتنی بر کاریز ایجاد نماییم که کشورهایی مانند یونان که دارای اقلیم مدیترانه بودند و برای کشاورزی از هر جهت مناسب بودند هنوز به آن دست نیافته بودند.

وی یادآور شد: من از سال ۱۳۴۶ روی فرهنگ کاریزی کار کرده‌ام. فرهنگی شدیداً مشارکتی ایرانیان که توانست در ایران نیمه بیابانی تمدن ایجاد نماید. به نظر من هیچ راه برون رفتی برای عبور از مشکلات جامعه نداریم مگر اینکه بتوانیم از فرهنگ مشارکتی استفاده نماییم.

💢توجه: لازم است به خوانندگان فیم و دانا ودانش دوست پیشنهاد شود با توجه به کمی زمان در نشست برای مطالعه و بسط درک بیشتر موضوع فرهنگ کاریزی در پهر اندیشگی و نحقیقات استاد فرهادی به ویژه نامه آب در دوفصلنامه دانش بومی دوره و شماره: دوره ۶، شماره ۱۲، مهر ۱۳۹۸، صفحه ۱-۷۱۷ https://qjik.atu.ac.ir/issue_1988_2082.html رجوع فرمایید