همنوایی فرهنگ یکپارچه با فناوریهایش (سنجش فرهنگ کاریزی و “زالو مکینگی” )
همنوایی فرهنگ یکپارچه با فناوریهایش (سنجش فرهنگ کاریزی و “زالو مکینگی” ) دو فصلنامه دانش های بومی ایران مقاله ۱۹، دوره ۶، شماره ۱۲، مهر ۱۳۹۸، صفحه ۶۶۷-۷۱۷ اصل مقاله (۸۵۸٫۱۸ K) نوع مقاله: مقاله پژوهشی شناسه دیجیتال (DOI): ۱۰٫۲۲۰۵۴/QJIK.2017.8162 نویسنده مرتضی فرهادی استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی چکیده دو نوع جامعه و فرهنگ داریم که یکی […]
همنوایی فرهنگ یکپارچه با فناوریهایش (سنجش فرهنگ کاریزی و “زالو مکینگی” )
|
|
| دو فصلنامه دانش های بومی ایران | |
| مقاله ۱۹، دوره ۶، شماره ۱۲، مهر ۱۳۹۸، صفحه ۶۶۷-۷۱۷ اصل مقاله (۸۵۸٫۱۸ K) | |
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |
| شناسه دیجیتال (DOI): ۱۰٫۲۲۰۵۴/QJIK.2017.8162 | |
| نویسنده | |
| مرتضی فرهادی | |
| استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی | |
| چکیده | |
| دو نوع جامعه و فرهنگ داریم که یکی بسیار کهن با محوریت اصلی “کنش‌های متقابل پیوسته“، انواع یاریگری و همانندگردی و سبقت‌جویی منزلتی است و دیگری جوامع جدیدتر و ناهمگون پس از اختراع کشف آهن و سازمان‌های حکومتی جداشده از سازمان قبیله‌ای با محوریت اصلی “کنش‌های متقابل گسسته“ (رقابت، ستیزه و جنگ) است. البته امروزه هیچ یک از این دو جامعه و فرهنگ به شکل ناب وجود ندارند، اما “اصل بقایا“ وجود آنها را در گذشته به اثبات می‌رساند و ترکیبات بیشتر سفید یا متمایل به سیاه آنها هم اکنون در جهان قابل رصد می‌باشد. مؤلف دریافته است که برخلاف اغلب نظریات رایج، تکنولوژی با وجود پیچیدگی و پیشرفت فراوانش هرگز به مرحله خودمختاری و به قول روستاییان ایران به حد افسارکندگی نرسیده و “افسار سرخود“ نشده است و دقیقاً تحت انقیاد نظام خالق و سفارش دهنده و خریدارش قرار دارد. همچنان که تکنولوژی در جوامع سنتی نیز نمایندگان متجسد و تبلور فرهنگ خویش بوده‌اند. هر یک از این دو نوع جامعه و فرهنگ، تکنولوژی‌های مورد علاقه و روابط اجتماعی پذیرفته شده با دیگران و طبیعت، ارزش‌ها و هنجارهای عینی شده خود و سبک زندگی خاص خود را دارند و همساز با فرهنگ به کشف و اختراع سازگار با اقلیم و فرهنگ و اقتصاد خود برمی‌خیزند و خصلت‌های جامعه و فرهنگ خود را در تکنولوژی‌های موردنظر ساخته شده یا برگزیده‌شان به یادگار می‌گذارند. “کی“[۱] و “کاریز“[۲] بهترین مصداق مجموعه‌ای از نظرات و پیش‌فرض‌ها و اکتشافات و اختراعاتی است که در ایرانِ دارای اقلیم خشک و نیمه خشک در دوران تولید غذا (بوستان‌کاری، کشاورزی و دامداری) اختراع شده و به بسیاری از کشورهای نظیر در جهان اشاعه یافته است که دارای فرهنگ جمع‌گرایی و مشارکتی بوده‌اند. مسئله آن است که در پانصد سال گذشته و به ویژه پس از انقلاب صنعتی در انگلستان، نظام سوداگری، استعماری، نظریات شرق‌شناسانه و اروپامحورانه خود را با نام‌های گوناگون و از آن جمله، دبستان نوسازی پیشامتقدم خود را به جوامع و کشورهای توسعه نیافته و به ویژه کشورهای دارای منابع سرشار خام مورد نیاز آنها، تحمیل کرده تا هم افتدار علمی و تکنولوژیکی خود را به اثبات برسانند و هم برای محصولات ساخته شده خود بازارهای پایدار و پرتقاضا فراهم کنند. چنین اقداماتی سبب ویرانی نظامات چندین و چندهزارساله کشاورزی و سازمان‌ها و منابع آبیاری این گونه کشورها همچون ایران شده و مهمتر از همه به طبیعت و زیست‌بوم و اکوسیستم‌های چنین کشورهایی زیان‌های جبران‌ناپذیر بسیاری وارد شده است و در نهایت همه گناهان به گردن تکنولوژی نهاده شده که نوع خلاقانه‌ای برای تبرئه نظام سوداگری – استعماری است. میشل فوکو فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی به درستی این مسئله را بازشناسایی کرده بود که قدرت جدید هرگز نمی‌خواهد دیده شود. این مقاله پیش از همه می‌خواهد در این دگردیسی‌ها و تغییرات خواسته و غالباً ناخواسته، خواننده داننده “قدرت / دانش / تکنولوژی“ را با هم نظاره‌گر باشد. وظیفه این نوشته، همچون مقاله مفصل ما در ویژه‌نامه آب فصلنامه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی نشان دادن دست پنهان و استتار شده قدرت یک کاسه و تک قطبی شده نظام سوداگری – استعماری در پشت صحنه تغییرات مهم در کشورهای نظیر ما است که بدون فهم آن، جستن راه‌های برون رفت از مشکلات گوناگون و از آن جمله مشکلات محیط‌زیست در جهان و کشورهایی چون ما، بسیار دشوار خواهد بود.[۱]. قنات تمام آفتابی.[۲]. قنات معمولی دارای کوره (رائین) و میله (چاه). |
|
پربازدیدترین‌ها
- پرده پنهان پول
- نیم قرن معلمی و پژوهش؛ روایتی از پروژه فکری پنجاه ساله دکتر مرتضی فرهادی
- باغ سنگي سيرجان؛ بزرگترين پيکره کلاژ ايران و آن” گنگِ خواب ديده و عالم تمام کرّ” آن
- مقاله:جایگاه و پایگاه زن در آثار دکتر مرتضی فرهادی مردم شناس برجسته معاصر ایران
- معرفی و تحلیل کتاب صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن نوشته دکتر مرتضی فرهادی
- نقدکتاب:واره نوعی تعاونی سنتی کهن زنانه در ایران
- ارزیابی کارنامه مرتضی فرهادی،سلسله نشست های جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی،صنعت برفرازسنت
- 💢گزارش نشست نخست هفتمین مرحله از سلسلهنشستهای جامعهشناسان ایرانی و جامعه ایرانی(۹ آبان ۱۴۰۳)
- بررسی و نقد آثار و کنشگری دکتر مرتضی فرهادی
- شرح مختصر دکترمحمدحسین سیاح طاهری از حیات فکری_پژوهشی دکترمرتضی فرهادی
- معرفی تفصیلی کتاب صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن تألیف #دکتر_مرتضی_فرهادی
- دوره صنعت برفراز سُنت; آشنایی با آرا و افکار جامعه شناس شهیر،مرتضی فرهادی
- انسجام فکری و پژوهشی،تجلیل از مرتضی فرهادی